Sanidade publica ou privatizacións: qué beneficia máis á sociedade?

Hoxe case ninguén discute as excelencias do noso sistema sanitario, nin se cuestionan os seus bos resultados. Pero hai unha salmodia, repetida ata a extenuación polos defensores da privatizacion, que reclama “melloras e modernización” na xestión e flexibilización das organizacións sanitarias, para superar a suposta rixidez do sistema e aumentar a súa eficiencia. Nas últimas dúas décadas os centros de pensamento ultraliberal en sanidade (Idis, Bamberg, Sedisa, PwC) xeran argumentarios para reclamar a “reforma” do sistema como elemento necesario para garantir a súa sustentabilidade.

Pero, debaixo destes embustes, o lobo esconde os seus colmillos: o que en realidade buscan é o desprestixio e o desmantelamento dos centros públicos e da actual organizacion (eficaz, eficiente e de calidade aínda que teña zonas de sombra), para provocar unha situación de desorde e descontrol que permita xerar espazos de negocio ás empresas afíns a expensas dos orzamentos sanitarios (que representan o 40 por cento do diñeiro das CCAA). Tal como recordamos no libro “La salud como negocio” pódense definir dúas posicións básicas en relación á política sanitaria e a xestión dos servizos sanitarios públicos: 

Unha corrente progresista que entende a saúde como un dereito e a Sanidade pública como un dos alicerces esenciais do Estado de benestar, e un pensamento neoliberal que considera a sanidade como un negocio e defende que cada cal accederá aos servizos sanitarios que poida costear. Esta corrente sostense nun argumentario elemental baseado en varias falacias: a suposta insustentabilidade do actual sistema sanitario, a utilidade de separar o financiamento da prestación dos servizos, a necesidade de introducir medidas de copago no acceso aos servizos, e a afirmación (errónea) de que a xestión da sanidade privada é mellor e máis eficiente que a pública. 

Pero a realidade é que en política se sostén aquilo que se quere sustentar, e a nosa sanidade está, realmente, subfinanciada. O goberno, no canto de intentar unha maior recaudación -cunha fiscalidad progresiva, e perseguindo a fraude-, decide aplicar recortes severos que afectan ás capas máis débiles da poboación. As externalizaciones e privatizaciones realizadas polos gobernos autonómicos non melloran a calidade dos servizos pero si producen un encarecimiento dos mesmos. O obxectivo final das empresas é repartir beneficios; para realizar a mesma actividade utilizan menos traballadores, con retribuciones máis baixas e emprego máis precario. A calidade do servizo sempre se resente.

Os partidarios do copago defenden a súa aplicación en diversas áreas da actividade sanitaria pola súa capacidade recaudatoria e por considerar que ten un efecto disuasorio, que podería reducir a utilizacion inadecuada dos servizos. A realidade demostra que non conseguen ningún destes obxectivos, e que só serven para cartigar, aínda máis, as depauperadas economías familiares.

Finalmente debemos recordar que as experiencias privatizadoras realizadas (Reino Unido, Valencia, Madrid) demostran que non hai melloría na calidade da atención nin na xestión dos servizos. Ao contrario, as privatizacións supuxeron un enorme aumento do gasto sanitario que levou ás comunidades citadas á bancarrota. Hai numerosos estudos que reforzan a evidencia de que o afán de lucro en medicina entra en conflito coa calidade dos servizos sanitarios. A suposta eficiencia do sector privado baséase, segundo Vicenç Navarro, en medidas como o aforro en persoal -teñen menos persoal e con menor cualificación-, feito que claramente dana a calidade da atención médica.

---

Ataque á Sanidade Pública

En Nueva Tribuna

En tempos de crise e quebranto económico, os criterios de bo goberno deberían levar aos nosos dirixentes a adoptar as medidas máis extremas para garantir unha atención sanitaria de calidade a toda a poboación -sobre todo, aos máis necesitados-, a través dos servizos públicos. Ademais de mellorar a recaudación cunha fiscalidad progresiva, os servizos sanitarios deberían reorientarse cara ao maior protagonismo da Atención Primaria (AP) e a priorización das tarefas de promoción da saúde e prevención da enfermidade. 

O actual goberno, con total premeditación, fixo o contrario: deixou sen protección sanitaria a miles e miles de cidadáns, externalizou de forma apresurada numerosos servizos para beneficiar a empresas afins e anulou o nivel de  AP coa creación das Áreas de Xestión Integrada, que leva á desaparición das Xerencias de AP (suspende definitivamente a capacidade de xestión propia deste nivel, necesario para asumir o seu papel protagonista no sistema) co que, no canto de converterse no elemento central e axente de coordinación, pasa a converterse nun apéndice pobre do hospital.

O funesto Real Decreto 16/2012 é a principal ferramenta utilizada polo goberno para este retorno ao pasado. Representa unha auténtica contrarreforma sanitaria que deixa sen cobertura a amplos colectivos da poboación e que castiga aos enfermos, aos pobres e aos dependentes con severos copagos, en moitos casos inasumibles para as economías familiares. A sanidade deixa de ser un dereito. Estannos expropiando dereitos consolidados: fan caso omiso do principio de "prohibición do retroceso social". Mentres  impoñen de forma implacable esta lei tan cruel, as empresas, en complicidade cos gobernantes, dedícanse a facer negocio: os gobernos da dereita entregaron a mans privadas hospitais enteiros, decenas de servizos e actividades sanitarias, os sistemas de información, a investigación e o control da tecnoloxía. 

Todas estas actuacións foron realizadas co maior sixilo, lonxe da vixilancia dos cidadáns. O PP ocupou o poder para destruír, desde dentro como os térmites, o Estado de benestar. Danaron gravemente a sanidade, a educación e os servizos sociais, desmantelaron o incipiente desenvolvemento da lei de dependencia e laminaron os dereitos dos traballadores coa infame reforma laboral. Todo iso inducido pola súa ideoloxía clasista e o seu afán desmedido de favorecer ás empresas afins para realizar negocios e negocietes a expensas dos orzamentos públicos. Todo indica que estamos ante unha facción organizada, que se dedica a saquear as arcas do Estado. E fixérono a conciencia: xa comezaron a desvalixar o Fondo de Reserva da Seguridade Social. Si non freamos esta sangría todos os cidadáns perderemos. Os que cheguemos á idade de xubilación, dentro duns anos, poderiamos estar no desamparo. Hai que impedir este saqueo infame, que enriquece obscenamente a uns poucos mentres degrada a vida da maioría da xente.

 

 

A nosa Sanidade Pública

Galicia Hoxe
Nueva Tribuna

A atención sanitaria, tal como hoxe a coñecemos, ten unha curta vida. Pouco máis de tres décadas. A extensa rede de hospitais e centros de saúde que cobren toda a xeografía fíxose nun tempo moi recente. Recordemos que a guerra civil deixou a este país sumido na miseria máis absoluta, baixo a opresión do dictador e co medo e a pobreza esmagando á maioría da poboación. Non se visitaba ao médico salvo en casos de extrema gravidade. 

Durante a II República xa se crearon diversos seguros para protexer a saúde dos traballadores. Pero, tralo final da contenda, non é ata 1944 cando se implanta o Seguro Obligatorio de Enfermidade (SOE), dirixido a protexer aos traballadores económicamente débiles. Tiveron que pasar corenta anos máis para que se aprobase a Lei Xeral de Sanidade (LXS), promovida polo ministro Ernest Lluch, que senta as bases do actual modelo sanitario de España. Seguiu o esquema do National Heltth Service (NHS), -que xa en 1948 propuxo unha asistencia preventiva e curativa “para todo cidadán sen excepción”-; ademais do Reino Unido, os países nórdicos e outros europeos estableceron sistemas sanitarios baseados no financiamento público, acceso universal e unha oferta de servizos sanitarios con independencia dos ingresos, da posición social ou lugar de residencia (J. Benach). 

En España este proceso foi máis tardío. Na LXS establécese a universalizacion do dereito á atención sanitaria, cun modelo baseado na prevención e a promoción da saúde, que integra os servizos sanitarios e que ten unha provisión maioritaria e hexemónicamente pública (Sánchez-Bayle). Esta lei garante o dereito dos cidadáns á atención sanitaria e configúrase un Sistema Nacional de Saúde (SNS) como elemento integrador e coordinador dos servizos sanitarios transferidos ás Comunidades Autónomas (CCAA). 

Ademais da LXS foron importantes para o bo desenvolvemento do sistema outros feitos. Para conseguir uns hospitais con elevado nivel de calidade foi decisiva a creación, nos anos setenta, do sistema MIR (Médicos Internos e Residentes) para a formación postgraduada, o que dotou aos nosos hospitais de especialistas altamente cualificados que, á súa vez, formaron a outros compañeiros. Para o desenvolvemento do nivel de Atención Primaria (AP) foron momentos crave a creación da especialidade de Medicina de Familia (1978), e o Decreto de Estruturas Básicas de Saúde (1984) que favoreceu a construción de numerosos centros de saúde para acoller o traballo de equipos multidisciplinares que integraron as actividades curativas coas de promoción e prevención. 

O dereito á atención sanitaria foi unha das conquistas sociais máis importantes da segunda metade do século XX, un ben público equiparable ao dereito ao voto, a educación ou ter unha pensión (J.Benach). Este dereito está garantido polo SNS. Pero este SNS non é perfecto. A súa deficiencia máis notable é o escaso financiamento. Vicenç Navarro recorda (no libro La salud como negocio) que a Transición non foi tan modélica: “os herdeiros da ditadura controlaban os aparellos do Estado e os medios de comunicación, mentres que as forzas democráticas acababan de saír da clandestinidad”. O dominio das forzas conservadoras fixo que o Estado fose moi pouco redistributivo: “España é o país que ten un dos gastos públicos sociais per capita (incluíndo o sanitario) máis baixos da UE-15 (o grupo de países da UE de semellante nivel de desenvolvemento) así como un Estado moi pouco redistributivo”. 

A insuficiencia financeira, que arrastra o SNS desde o seu nacemento, débese, sobre todo, ao déficit recaudatorio do Estado. España non é un país pobre: o diñeiro existe pero o Estado non o recauda. As clases podentes teñen un gran poder e non contribúen a financiar o Estado do benestar na mesma proporción que as súas homólogos da UE-15. Aí é onde está o problema, segundo sinala en profesor Navarro: “as rendas do capital, que supoñen a maioría das rendas das clases máis podentes do país, aportan ao Estado moito menos que as rendas do traballo”. 

Pese a que a porcentaxe de PIB dedicado á saúde é dos máis baixos da contorna, os indicadores sanitarios son dos mellores do mundo. O SNS constitúe un elemento crave para a cohesión social. O SNS xerou bos resultados no estado de saúde da poboación, na cobertura sanitaria, na calidade e seguridade das prestaciones e na satisfaccción dos usuarios. Os cidadáns españois dispoñen, aínda hoxe, dun SNS con boa relación custo-calidade, e é un sector crave do Estado de benestar, así como un elemento estratéxico da economía, de alto valor engadido e xerador de emprego. É necesario defendelo ante o ataque depredador da dereita gobernante, empeñada en subtraer un dereito aos cidadáns para converter a sanidade nun espazo de negocio.

(Este texto forma parte do libro “La Sanidad no se vende”, Editorial Akal Foca, 2015).

---