Galicia Hoxe
Nueva Tribuna
A atención sanitaria,
tal como hoxe a coñecemos, ten unha curta vida. Pouco máis de tres décadas. A
extensa rede de hospitais e centros de saúde que cobren toda a xeografía fíxose
nun tempo moi recente. Recordemos que a guerra civil deixou a este país sumido
na miseria máis absoluta, baixo a opresión do dictador e co medo e a pobreza
esmagando á maioría da poboación. Non se visitaba ao médico salvo en casos de
extrema gravidade.
Durante a II República xa se crearon diversos seguros para
protexer a saúde dos traballadores. Pero, tralo final da contenda, non é ata
1944 cando se implanta o Seguro Obligatorio de Enfermidade (SOE), dirixido a
protexer aos traballadores económicamente débiles. Tiveron que pasar corenta
anos máis para que se aprobase a Lei
Xeral de Sanidade (LXS), promovida polo ministro Ernest Lluch, que senta as
bases do actual modelo sanitario de España. Seguiu o esquema do National Heltth Service (NHS), -que xa
en 1948 propuxo unha asistencia preventiva e curativa “para todo cidadán sen
excepción”-; ademais do Reino Unido, os países nórdicos e outros europeos
estableceron sistemas sanitarios baseados no financiamento público, acceso
universal e unha oferta de servizos sanitarios con independencia dos ingresos,
da posición social ou lugar de residencia (J. Benach).
En España este proceso foi máis tardío. Na LXS establécese a universalizacion do dereito á atención sanitaria,
cun modelo baseado na prevención e a promoción da saúde, que integra os
servizos sanitarios e que ten unha provisión maioritaria e hexemónicamente
pública (Sánchez-Bayle). Esta lei
garante o dereito dos cidadáns á atención sanitaria e configúrase un Sistema
Nacional de Saúde (SNS) como elemento integrador e coordinador dos servizos
sanitarios transferidos ás Comunidades Autónomas (CCAA).
Ademais da LXS foron importantes para o bo desenvolvemento do
sistema outros feitos. Para conseguir uns hospitais con elevado nivel de
calidade foi decisiva a creación, nos anos setenta, do sistema MIR (Médicos Internos e Residentes) para a formación
postgraduada, o que dotou aos nosos hospitais de especialistas altamente
cualificados que, á súa vez, formaron a outros compañeiros. Para o
desenvolvemento do nivel de Atención
Primaria (AP) foron momentos crave a creación da especialidade de Medicina
de Familia (1978), e o Decreto de Estruturas Básicas de Saúde (1984) que
favoreceu a construción de numerosos centros de saúde para acoller o traballo
de equipos multidisciplinares que integraron as actividades curativas coas de
promoción e prevención.
O dereito á atención
sanitaria foi unha das conquistas sociais máis importantes da segunda metade do
século XX, un ben
público equiparable ao dereito ao voto, a educación ou ter unha pensión (J.Benach). Este dereito
está garantido polo SNS. Pero este SNS non é perfecto. A súa deficiencia máis
notable é o escaso financiamento. Vicenç Navarro recorda (no libro La salud como negocio) que a Transición
non foi tan modélica: “os herdeiros da ditadura controlaban os aparellos do
Estado e os medios de comunicación, mentres que as forzas democráticas acababan
de saír da clandestinidad”. O dominio das forzas conservadoras fixo que o
Estado fose moi pouco redistributivo: “España é o país que ten un dos gastos
públicos sociais per capita (incluíndo o sanitario) máis baixos da UE-15 (o
grupo de países da UE de semellante nivel de desenvolvemento) así como un
Estado moi pouco redistributivo”.
A insuficiencia
financeira, que arrastra o SNS desde o seu nacemento, débese, sobre todo, ao
déficit recaudatorio do Estado. España non é un país pobre: o diñeiro existe pero o Estado
non o recauda. As clases podentes teñen un gran poder e non contribúen a
financiar o Estado do benestar na mesma proporción que as súas homólogos da
UE-15. Aí é onde está o problema, segundo sinala en profesor Navarro: “as
rendas do capital, que supoñen a maioría das rendas das clases máis podentes do
país, aportan ao Estado moito menos que as rendas do traballo”.
Pese a que a porcentaxe
de PIB dedicado á saúde é dos máis baixos da contorna, os indicadores
sanitarios son dos mellores do mundo. O SNS constitúe un elemento crave para a cohesión social. O
SNS xerou bos resultados no estado de saúde da poboación, na cobertura sanitaria,
na calidade e seguridade das prestaciones e na satisfaccción dos usuarios. Os
cidadáns españois dispoñen, aínda hoxe, dun SNS con boa relación
custo-calidade, e é un sector crave do Estado de benestar, así como un elemento
estratéxico da economía, de alto valor engadido e xerador de emprego. É
necesario defendelo ante o ataque
depredador da dereita gobernante, empeñada en subtraer un dereito aos
cidadáns para converter a sanidade nun espazo de negocio.
(Este texto forma
parte do libro “La Sanidad no se vende”,
Editorial Akal Foca, 2015).
No hay comentarios:
Publicar un comentario