jueves, 31 de enero de 2013

A porta xiratoria




A porta xiratoria é un magnífico invento. Nada máis entrar nun dos seus ócos a porta avanza e, en catro pasos, atópaste no interior. Do mesmo xeito podes desandar o camiño, coa mesma facilidade. Cando este mecanismo se utiliza no terreo político para pasar dun cargo público á empresa privada, e viceversa, prodúcense situación de intensa promiscuidade, coa presenza de graves conflitos de interese. As empresas que contratan políticos para cargos de dirección non o fan por altruismo: teñen máis interese na axenda persoal, no coñecemento da Administración, na experiencia acumulada, na capacidade de influencia e na información privilexiada que aportan. Son as bases para realizar negocios con vantaxe, para obter privilexios sen forzar a legalidade e mesmo para realizar prácticas que caen de cheo na categoría da corrupción. Nos últimos anos houbo moitos políticos (do PP e do PSOE, sobre todo) que ocuparon prazas de privilexio nas grandes empresas. Nun artigo anterior fixemos un breve repaso das “vidas exemplares” dalgúns destes persoaxes.

Güemes,  Aguirre,  F. Lasquetty, González
Neste inicio de ano houbo varios episodios que puxeron en evidencia a intensa interconexión dos intereses privados cos poderes públicos: a riqueza oculta de Bárcenas e os pagos con diñeiro negro na propia sede do PP, o luxoso ático marbellí de Ignacio González,  a fichaxe dun exconselleiro de Madrid (Güemes) pola empresa que realiza os análises clínicos da comunidade (servizo que él mesmo privatizou), a incorporación de Rato a Telefónica (empresa que entregou a mans privadas cando era ministro de Aznar), e o desembarco de Esperanza Aguirre nunha empresa de “cazatalentos”. Todos estes feitos provocaron unha profunda indignación colectiva. Mais os grandes partidos non amosaron, ata o momento, especial dilixencia para evitar estes feitos. En Galicia o fiscal superior, Carlos Varela, presentou no Parlamento, en decembro de 2011, un detallado plan para previr as prácticas de corrupción. Ainda hoxe agarda resposta.

A corrupción é percibida pola maioría como un dos principais problemas da nosa sociedade. O trasvase de políticos á empresa privada e viceversa (mesmo se cumplen coa actual Lei de incompatibilidades) facilita un retiro dourado aos políticos que deixan a primeira liña, mais tamén alimenta a sospeita de que o executivo e o lexislativo faciliten a actuación das empresas na defensa dos seus beneficios, deixando en segundo lugar o interese colectivo. Cada vez se coñecen máis casos de políticos que utilizan a estratexia do “cabalo de Troia”: acceden a cargos públicos para defender intereses privados. No terreo sanitario os exemplos son múltiples. Vexamos o perfil dalguns persoaxes que practican con habilidade o “revolving door”:

-Rocío Mosquera, actual conselleira de Sanidade, exerceu durante moitos anos un cargo directivo do grupo Nosa Terra, propietaria de Povisa. Nas negociacións con este grupo (para que cumpla os obxectivos asistenciais ou para a renovación do concerto particular) ten un grave conflicto de intereses que deberían  abondar para inhabilitala para o exercicio deste cargo. Cando foi nomeada conselleira tamén tivo que dar explicacións no Parlamento sobre o turbio nomeamento do seu marido para unha xefatura no CHUS, e sobre a presenza dunha filla na consultora PwC (que participou na adxudicación do hospital de Vigo).


-Manuel Martín Ferrer foi, durante varios anos, un alto cargo da Generalitat valenciana. A súa misión era supervisar desde a Administración á empresa Ribera Salud UTE (concesionaria da xestión do hospital de Alzira). En setembro de 2007 utilizou a porta xiratoria e pasou a ocupar o cargo de maior responsabilidade en dita compañía: director do departamento de saúde.

-Manuel Lamela estivo como conselleiro de Sanidade en Madrid desde 2003 a 2007. En 2005 tivo certa notoriedade mediática, despois de que denunciase aos médicos de Urxencias do hospital de Leganés, encabezados por Luís Montes, por realizar presuntas sedacións irregulares a pacientes en situación terminal. A xustiza doulle a razón ao doutor Montes e o seu equipo, despois dun longo xuizo, mais o dano feito ao prestixio do hospital e aos profesionais (que marcharon traballar noutros lugares) é xa irreparable. A caverna mediática utilizou este asunto de xeito cruel sinalando aos acusados como presuntos asesinos. Lamela tamén tivo que comparecer, imputado por denuncia falsa. Cando deixou o goberno da condesa Aguirre continuou colaborando co seu antiguo padriño, Rodrigo Rato, e ocupou un posto como conselleiro de Caja Madrid (grupo Bankia). Tamén creou  e situouse como presidente das sociedades Madrid Medical Destination SL , Madrid Ciudad de la Salud SA, e Madrid Centro Médico (MCM), que pretenden “potenciar o turismo sanitario de primeiro nivel”. Na presentación pública de MCM estivo acompañado por altos cargos da comunidade e do concello, institucións que apoiaron estes proxectos con créditos e subvencións.

-Juan José Güemes foi o sustituto de Lamela. Deixou o posto de conselleiro en 2010 e fichou pola escola de negocios IE. Este xoven licenciado en Económicas, formado nun colexio do Opus Dei, tivo unha carreira meteórica:  a primeiros dos anos noventa xa formaba parte do equipo de Rodrigo Rato. En 2003 a condesa Aguirre nomeouno Consejero de Empleo y Mujer, e seguidamente foi o máximo responsable da sanidade madrileña. Está casado, de segundas, con Andrea Fabra, a filla do cacique de Castellón (famoso pola súa fortuna no xogo da lotería e por construir aeroportos onde non aterran os avións). Esta diputada nacional do PP fíxose famosa por unha breve intervención parlamentaria: berrou desde o seu escano “que se jodan!!”, cando Mariano  Rajoy anunciaba recortes nas prestacións aos parados. Güemes sempre tivo boa vista para os negocios: coa súa primeira muller lucrouse do ladrillo pois o seu sogro era un afamado promotor inmobiliario. “Aproveche las oportunidades de negocio para su empresa”, decíalle aos empresarios na presentación do Plan de Infraestructuras Sanitarias de Madrid, en 2008. Él tamén aproveitou a súa. Antes de deixar a consellería privatizou os análises clínicos de Madrid. A empresa Unilabs, que se fixo co control deste servizo, polo que recibe unha elevada remuneración, nomeou conselleiro a Güemes. A publicación desta noticia, a primeiros de xaneiro, provocou un enorme alboroto mediático que o levou a deixar o seu recén estrenado cargo. Mais non debemos preocuparnos polo seu futuro: sigue presente en seis consellos de administración.

-Antonio Burgueño é, se cadra, menos coñecido que os anteriores, mais vén ser o paradigma do “cabalo de Troia”. Admirador da sanidade dos EEUU ten participado en numerosos debates. Chegou a afirmar que os médicos da sanidade pública só se adican á burocracia e tamén dixo que “el pago al médico por el paciente redundaría en un modelo más entrañable”. Este home duro é o principal ideólogo do plan sanitario de Madrid, que plantexa a privatización de seis hospitais e 27 centros de saúde. Agora é director xeral de hospitais da comunidade de Madrid, pero pasou máis de vinte anos como executivo en empresas sanitarias privadas. Como director asistencial de Adeslas puxo en marcha o hospital de Alzira. Asesorou a Capio na construcción do hospital de Valdemoro. O seu fillo é un alto cargo en Ribera Salud.

Ribera Salud e Capio son as empresas máis beneficiadas pola política de privatizacións sanitarias. Rivera Salud foi creada pola Generalitat valenciana en 1997 para dar respaldo financeiro ao hospital de Alzira. Hoxe é o primeiro operador de hospitais públicos por concesión, facturou en 2011 case catrocentos millóns de euros e todos os seus ingresos proceden de contratos coas comunidades de Madrid e Valencia. Capio Sanidad xestiona varios hospitais públicos e facturou 673 millóns de euros en 2011. O 75% desta cantidade procede das arcas públicas. Está controlada polo fondo de capital risco CVC con sede no paraíso fiscal de Luxemburgo.

Os expertos advirten do enorme risco de “captura do regulador”: estas empresas tan potentes chegan a ter tal influencia que poden someter á Administración, anular a súa función inspectora e convertila en defensora dos intereses da empresa dominante en vez de protexer o interés xeral. Hai un perigo certo de pasar do monopolio público ao oligopolio privado. Joaquín Estefanía advertía nun artigo: “privatizaron a banca pública, a enerxía pública e as telecomunicacións públicas, entre outros sectores estratéxicos. Agora queren facer o mesmo coa sanidade e a educación públicas ainda que o neguen". 

viernes, 18 de enero de 2013

O saqueo da sanidade


A dereita non para de pregoar a súa letanía: cómpre privatizar para xestionar mellor. Mais se miramos arredor vemos que decenas de empresas van á quebra por falta de solvencia, deixando a centenares de persoas sen traballo. Tamén podemos lembrar a privatización e liberalización do sector eléctrico, culminada por Aznar. Hoxe  pagamos a luz máis cara de Europa e ainda lle debemos cartos ás compañías, arredor de 24.000 millóns de euros. Agora o capitalismo impaciente dirixe a súa ollada á nosa educación e á nosa sanidade.

Os promotores da privatización saben que os modelos de concesión (PFI), utilizados previamente noutros países para a xestión hospitalaria (Reino Unido, Canadá, Australia),  producen máis dano que beneficio: diferencias abismais entre os presupostos iniciais e os custes finais das infraestructuras, necesidade de “rescate” con fondos públicos, perda de control por parte dos organismos públicos, peche de servizos etc. En contra de todas as evidencias as autonomías gobernadas polo PP (Castela-A Mancha, Galicia, Estremadura) están a seguir os pasos de Valencia e Madrid. Estas dúas comunidades, coas súas experiencias privatizadoras iniciadas hai tres lustros, só conseguiron arruinar as contas públicas autonómicas e degradar a sanidade pública de xeito imparable.

Valencia foi a primeira autonomía en iniciar estes experimentos: Zaplana, en 1999 puxo en marcha o hospital de Alzira, presentado como o modelo do PP para a xestión sanitaria (o hospital tivo que ser “rescatado” e renegociado o seu cánon anual).  Inauguraron máis hospitais con xestión privada (Torrevieja, Dénia, Manises, Elche) e agora andan a xogar co que denominan modelo de xestión compartida: pensan entregar a mans privadas todo o negocio existente arredor da sanidade en tres grandes paquetes (servizos xerais, servizos concertados e loxística). Nestes momentos o 20% da poboación, un millón de habitantes, depende de empresas privadas. A sanidade valenciana está considerada como a máis deficiente do Estado.

En Madrid, Esperanza Aguirre seguíu o exemplo de Zaplana. Ata o momento da súa demisión existían tres hospitais con xestión privatizada (Valdemoro, Torrejón e Móstoles) e outros sete centros semiprivados. Tamén ela tivo que “rescatar” os seus hospitais PFI con diñeiro público e aumentar notablemente o canon anual. Unha vez saneados son agora postos á venta, pois o seu sucesor, Ignacio González, tenta impor un plan para privatizar totalmente a xestión de seis destes hospitais e de vintesete centros de saúde que atenden a un millón e medio de persoas. Fan xogos de palabras (“No es privatizar: lo que hacemos es externalizar la gestión”) pero a decisión é firme. O conselleiro Fernández-Lasquetty afirmou: “No hay negociación posible: les recuerdo que nosotros somos el gobierno apoyado por un 53% de los madrileños”. O presidente non electo mesmo se permite facer afirmacións chulescas: “con la sanidad privada las enfermeras estarán más buenorras”.

Houbo unha enorme resposta popular e profesional contra destas propostas. Recolléronse un millón de sinaturas contra da privatización, os sanitarios protagonizaron unha folga con grande seguemento que se prolongou durante todo o mes de decembro. Máis de trescentos directivos de hospitais e centros de saúde presentaron a renuncia aos seus cargos en sinal de protesta. Houbo manifestacións multitudinarias e numerosas concentracións nas que profesionais e usuarios expresaron a súa posición contraria ao proxecto do goberno autonómico. Mais, sen escoitar a ninguén, o Parlamento madrileño aprobou o 27 de decembro a Lei de Acompañamento dos presupostos de 2013 (outra vez utiliza o PP esta porta falsa para impor o seu criterio sen debate parlamentario) na que se habilita ao Servizo Madrileño de Saúde para ceder a empresas privadas a xestión de centros sanitarios. A imaxe dos diputados do PP participando na votación sen deixar de xogar cos seus móbiles quedará para a historia universal da infamia.

Os profesionais e cidadáns continúan coas protestas e movilizacións  e cada vez son máis as voces discrepantes. Mesmo hai quen apunta que “a falta de transparencia e os intereses cruzados entre os que toman as decisións e os que se benefician delas convirten esta norma en nula de pleno dereito, e non debe ser admitida polos profesionais nin pola poboación madrileña” (Luísa Lores). Eles teñen claro o obxectivo e non atenden a razóns. Pero hai que paralos. Do contrario a onda privatizadora e o saqueo dos orzamentos sanitarios continuará tanto en Madrid como nas demais autonomías onde gobernan.




domingo, 13 de enero de 2013

Desmantelando a sanidade pública

En Galicia Confidencial

Na “axenda oculta” do Partido Popular había un obxectivo principal: ocupar o poder para desmontar desde dentro, como troianos, o Estado de benestar, construido nas últimas décadas con tanto esforzo colectivo e que constitúe un elemento básico para garantir a cohesión social e a igualdade de oportunidades. Mais a facción ultraliberal que nos goberna non cre na igualdade das persoas e desconfía do sector público. Agora están a executar os seus plans sen disimulo, sen que lles importe o sufrimento provocado. Non é certo que non se poida soster o Estado de benestar. O profesor Navarro recorda que España gasta neste terreo menos do que podería: “O PIB per cápita é o 94% do promedio dos países da UE-15, mentres que o gasto público social é só o 72% do promedio”.

Pero o PP, en vez de tentar aumentar os ingresos, opta por reducir o gasto, por adelgazar o peso do Estado.  Así deixan máis espazo para o negocio aos grupos empresariais afíns. Nun só ano de goberno o retroceso foi espectacular. Os números cantan. Arredor de 15.000 millóns de euros xa desapareceron das contas para políticas sociais. A sanidade perdeu 7.400 millóns, a educación outros 6.400. Na prensa internacional (The Wall Street Journal, Der Spiegel) mesmo acusan a Rajoy de “saquear en silencio” o fondo de reserva da Seguridade Social no seu empeño de evitar o rescate.

No terreo sanitario o PP non só está a privatizar os servizos senon que, abusando da maioría absoluta e traizoando todos os principios democráticos, entrega diñeiro público (recadado cos impostos) a empresas afíns para producir lucro privado. Non se trata, por tanto, de externalizar a xestión nin de mellorar a eficiencia dos centros sanitarios; o que realmente persigue o PP, desde o poder, é baleirar a caixa dos fondos do Estado destinados ao benestar dos cidadáns.

A estratexia. Na sanidade hai unha estratexia, deseñada en potentes laboratorios de propaganda (Faes, Idis, Bamberg etc), financiados polas empresas que agardan obter beneficios coa desregulación e o desprestixio dos servizos públicos. Desde hai tempo veñen pregoando que a sanidade pública é insustentable, que a xestión privada é mellor que a pública e que cómpre separar financiación e prestación (queren unha financiación pública dos servizos mais que a prestación sexa privada). Estas falacias indemostradas constitúen o corpus teórico dos impulsores da privatización sanitaria.

Os feitos demostran o contrario: alí onde se implantaron estas medidas (Reino Unido, Valencia, Madrid) aumentou o gasto sanitario sen que mellorase a calidade asistencial. Os lobbys e os políticos que agora están a impoñer estas medidas (Galicia, Castela-A Mancha, Madrid) en contra do criterio profesional e cidadá, non ignoran a falsedade dos seus asertos; saben con certeza que este camiño provoca un claro prexuizo colectivo. Pero insisten: teñen claro que si se afunde o sector público terán oportunidade de facer negocio. A consultora PwC (con estreitos vínculos co PP, e onde traballou De Guindos) fixo público hai pouco un informe, “Temas candentes en la sanidad española para 2012”, no que afirma, como conclusión interesada que “en tiempos de crisis es el momento de relanzar la colaboración público-privada”.

O Real Decreto Lei 16/2012. Ao pouco tempo de ocupar o poder (abril-2012) o PP impuxo unha norma decisiva para o futuro da sanidade. Con absoluto cinismo aprobou, por vía de urxencia e sen debate parlamentario, o “RD 16/2012 de medidas urgentes para garantizar la sostenibilidad del Sistema Nacional de Salud (SNS)”. Con este decreto non pretenden garantir nada senon que, pola contra, representa un auténtico misil na liña de flotación contra do SNS. O potencial destrutivo deste decreto imposto polo goberno é tremendo.

-Recupera a figura do “asegurado”. A saúde deixa de ser un dereito dos cidadáns como garante a Lei Xeral de Sanidade (1986). Retrocedemos tres décadas, de xeito que só poderán recibir á atención sanitaria os que acrediten ter cotizado á Seguridade Social.

-Provoca a exclusión sanitaria de diversos colectivos. Actualmente están xa sen tarxeta os inmigrantes en situación irregular, un grupo moi vulnerable que non pode utilizar os servizos da rede pública, agás as urxencias. Hai autonomías que non aplican esta norma (Andalucía, Asturias, Cataluña, Euskadi), e o Tribunal Constitucional ven de avalar o dereito dos inmigrantes sen papeis a recibir atención sanitaria. Levantou a suspensión cautelar dun decreto do goberno vasco que garantía a cobertura sanitaria a este colectivo. Mais a ministra Ana Mato non cambia o seu criterio. “Seguimos pensando que el decreto vasco es anticonstitucional”, afirmou. En realidade a repercusión económica desta medida é ridícula, mentres que o impacto na cohesión social e mesmo na saúde pública é enorme. E o dano que se está a provocar non ten reparación posible.

-Introduce diversos copagamentos (os fármacos dos pensionistas, o transporte sanitario non urxente, as prótesis ambulatorias, determinados productos dietéticos etc), que veñen representar un segundo pagamento do xa financiado cos impostos. Esta medida significa un tremendo castigo para os enfermos, os vellos e os pobres. A exclusión de máis de catrocentos fármacos de uso común (antitusivos, expectorantes, lágrimas artificiais, antiinflamatorios tópicos etc)  é unha carga máis para moitas familias que teñen serias dificultades para afrontar os gastos derivados da atención á saúde.

-A carteira de servizos do SNS, que ven ser a relación de prestacións asistenciais, aparece dividida en tres niveis: básico, accesorio e complementario. Esta medida, aparentemente anodina, en realidade ven sentar as bases para a futura exclusión de prestacións. Dese xeito, e atendendo ás reclamacións das compañías aseguradoras, o Estado só garantirá a carteira básica, polo que as persoas que queiran ter cobertura dos servizos accesorios e complementarios terán que contratar pólizas de seguro que cubran esas prestacións.

Mentres hai cada vez máis xente  que sufre e olla o futuro con tremenda incerteza o partido gobernante non cambia o rumbo nin demostra compasión. Hai moito negocio arredor da sanidade e están a traballar para quen llo haberá de agradecer.