lunes, 21 de mayo de 2012

“A saúde como negocio”



Neste tempo de incertezas sobre o noso futuro colectivo, Edicións Laiovento ven de publicar o libro “A saúde como negocio”, no que se describe a situación actual da sanidade pública, analízanse as actuacións realizadas polos actuais gobernantes e faise unha valoración das consecuencias negativas que estas intervencións poden ter para a sustentabilidade do sistema sanitario no porvir inmediato.

Trátase dun libro colectivo. Os seus autores son Mª Luísa Lores, Manuel Martín, Jesús Rey, Marciano Sánchez-Bayle e Pablo Vaamonde, todos eles persoas comprometidas coa defensa da sanidade pública. É un texto oportuno e necesario, que aporta información obxectiva, argumentos e análises para explicar como é posible facer outras políticas que, na vez de deteriorar e pór en risco o sistema público, procuren a súa mellora e consolidación.

De xeito didáctico e a grandes trazos podemos definir dúas posicións confrontadas en relación coa política sanitaria e a xestión dos servizos sanitarios públicos:
*Hai unha corrente progresista que entende a sanidade pública como un dos piares esenciais do estado do benestar, defende a atención sanitaria como un dereito dos cidadáns e promove o acceso aos servizos de forma universal e gratuíta, sen ningunha restrición. Esta corrente considera que o financiamento da sanidade debe realizarse cos impostos dos cidadáns e a prestación debe ser fundamentalmente pública, considerando o sector privado como subsidiario e complementario.
*Na outra banda existe un pensamento ultraliberal que considera que cadaquén debe acceder aos servizos sanitarios que poida custear persoalmente. Esta corrente, hoxe predominante, fixo circular nos últimos tempos unha argumentación elemental baseada en catro conceptos: a insustentabilidade do actual sistema sanitario, a utilidade de separar financiamento e prestación dos servizos para mellorar a eficiencia, a necesidade imperiosa de introducir o copagamento para o acceso aos servizos, e a crenza (non demostrada) de que a xestión da sanidade privada é mellor e máis eficiente que a pública.

Os autores deste libro partimos da hipótese de que as diferentes medidas adoptadas nos primeiros tres anos de goberno de PP en Galicia (redución dos orzamentos sanitarios, recorte das prestacións, restricións no acceso aos servizos, limitación dos recursos destinados a investigación e formación profesional etc.) están enmarcadas nesta corrente ultraliberal e motivadas pola mesma estratexia: a precarización dos servizos sanitarios públicos e a definición de espazos de negocio (a construción e xestión dos centros sanitarios, o control da tecnoloxía sanitaria etc.) que permitan a grupos empresariais afíns apropiarse dunha parte importante dos orzamentos públicos.

Neste libro presentamos un conxunto de textos de carácter divulgativo, dirixidos a un público non profesional, que pretende describir e analizar as decisións políticas levadas a cabo polo PP no terreo sanitario dende que no ano 2009 ocupou o poder na Xunta de Galicia. Tamén se valoran as actuacións realizadas pola dereita noutras latitudes: Valencia, Madrid, Castela-A Mancha, Catalunya etc. Consolidando a ruta trazada nas autonomías o goberno de Rajoy, aos cinco meses de ocupar o poder en Madrid, tamén realiza severos recortes que danan gravemente a sanidade pública. O Real Decreto ley 16/2012 recupera o concepto de “asegurado”. Os inmigrantes e outros colectivos cidadáns quedarán sen cobertura sanitaria. Esta norma deixa ver ás claras a intención do PP de retornar ao pasado; devólvenos a unha sanidade dualizada: de seguir adiante coa súa política nos hospitais haberá unha porta para os ricos e outra para os pobres.

Este libro é unha achega seria e documentada, mais non imparcial; pretendemos expoñer argumentos e análises que sexan útiles (aos cidadáns e ás organizacións políticas, sindicais e profesionais) para comprender as estratexias postas en marcha desde a Xunta de Galicia no terreo sanitario e o grave risco que representan para o futuro inmediato da sanidade pública. Poderá ser útil, tamén, ás distintas plataformas para a defensa da sanidade pública que, nos últimos tempos, están a traballar en distintos puntos da xeografía galega para evitar o desmantelamento dos servizos públicos, elementos clave do estado do benestar.

Pretendemos pór en evidencia, con datos e análises rigorosas, as políticas de deterioración dos servizos públicos que vén desenvolvendo o PP en Galicia e nas diferentes comunidades en que goberna. Por último, este libro quere ser unha contribución ao amplo movemento social que se está xerando en todo o Estado para frear esta dinámica destrutiva e privatizadora, que pon en grave risco a atención da saúde das futuras xeracións.

martes, 15 de mayo de 2012

José Luís Oltra en Labañou



O Deportivo da Coruña descendeu a tempada pasada a segunda división, despois de vinte anos e de vivir os mellores momentos da súa historia. É difícil recuperar a categoría; son poucos os equipos que o teñen conseguido no primeiro intento. Mais o Depor tivo a fortuna de atopar un adestrador competente e traballador que soubo crear a confianza necesaria na plantilla para afrontar o reto de ascender no primeiro ano. Nese camiño andan, e cada vez o obxectivo está máis próximo. José Luis Oltra é un home novo que chegou a Coruña cunha traxectoria profesional impecable pero curta. Está ilusionado co plantel (“de primeira”, non se cansa de repetir) e coa actitude da afección, que acude a Riazor en masa e anima con entusiasmo. Esta sintonía alimenta a autoestima que fixo posible encadear moitos trunfos consecutivos, situando ao Depor en primeiro lugar e máximo aspirante ao ascenso.
Oltra naceu en Catarroja (Valencia) en 1969, e fixo unha curta carreira como xogador. En 2001 iniciou a súa traxectoria como adestrador. Comezou na sua vila natal, pasou por Castellón, Levante, Murcia, Tenerife e Almería. No verán de 2011 faise cargo da dirección do Deportivo, a donde chegou acompañado por Chema Sanz, con quen forma equipo desde hai anos. Os dous están moi integrados na cidade e teñen a pretensión, se os resultados acompañan, de continuar nestas terras moito tempo.
Hai un par de meses Oltra participou nunha charla no colexio Calvo Sotelo, no barrio de Labañou. Acudiron máis de cento cincuenta persoas desexosas de coñecer a este adestrador que está a xerar ilusión colectiva na cidade e en toda Galicia co seu equipo. Alumnos do colexio, pais e nenos das distintas categorías de futbol base asistiron a esta conferencia.   Amosou unha boa disposición para  o debate, e respondeu coa mesma seriedade a cuestións plantexadas por pequenos e maiores. Foi correcto e amable, mesmo cando lle plantexaron críticas ao fútbol desenvolvido polo equipo. Él soubo responder con criterio deportivo e un chisco de ironía. 
Sorprendeume a súa capacidade oratoria, por enriba do habitual no mundo do fútbol, moi dado ao monosílabo, á grosería e o exabrupto. Ten un bo dominio da palabra e do escenario e unha sólida convicción nos seus plantexamentos. Pero agradoume máis o xeito de entender o deporte de base, a súa convicción de que o fútbol –e calquera outra actividade deportiva de grupo- ten valor educativo e de formación en valores. Faloulles destes temas aos pais e aos rapaces e xa, cara o final do debate, un neno fixo a pregunta definitiva:
-“Qué teño que facer para ser figura do Depor?”
Despois dunha gargallada xeral, Oltra tomou a palabra e, con toda seriedade, respondeu:
-“Pois mira, vouche decir o que debes facer. Tes que obedecer a teus pais, alimentarte ben e procurar un bo descanso (a xente pensa que ser deportista de élite é unha brincadeira pero hai que coidarse); tes que estudar moito, ser bo compañeiro, non fallar aos adestramentos e seguir as indicacións do adestrador; procura facer amigos entre compañeiros e contrarios; esfórzate: sempre se pode mellorar e hai que procurar conseguilo; aprende a gañar e a perder con elegancia; o fútbol hai que  tomalo en serio pero sabendo que é un xogo: non é o máis importante da vida; e sobre todo debes disfrutar. Se, despois de todo esto, algún día xogas no Depor sentiraste moi feliz; se non é así, saberás valorar o ben que o pasaches con este deporte. Ao final, eso é o que máis importa”.
Penso que non se pode resumir mellor.

viernes, 4 de mayo de 2012

As memorias dun neno da aldea



Coñezo a Manuel Iglesias Turnes desde hai corenta anos. Mantemos unha boa relación de amizade, coas inter­ferencias e arredamentos impostos polo decorrer da propia vida. Sempre destacou como un home culto, comprome­tido e atento á realidade. Por iso foi, nos anos setenta, o primeiro presidente da Asociación Cultural Afonso Eans de Negreira, que puxemos daquela a andar un feixe de mozos con inquedanzas e desexos de mellorar a nosa rea­lidade. Logo dedicouse a diversas actividades relacionadas coa agricultura e coa modernización do agro e a gandería. Desenvolveu un extraordinario labor, dende a Asociación de Criadores de Gando de Raza Frisoa, na formación dos gandeiros e na expansión e mellora da raza Holstein en Galicia. Pero tivo que chegar a preto dos sesenta anos para acordarse da súa vocación de escritor. E velaquí o seu pri­meiro libro.

Envioume o texto de As rapazas de Xan (Xerais, 2012) no mes de agosto do ano pasado. Fixen unha lectura demorada  e dese­guida, dende as primeiras páxinas, tiven a certeza de que esta narración tiña que ser publicada. Porque alén dos seus méritos literarios, que os ten en abundancia, este libro é a memoria fiel, escrita por unha testemuña presencial, da vida interior dunha aldea de Galicia nos anos cincuenta do século XX. O autor era daquela un neno, pero un neno esperto, curioso e atento, que gardou na súa memoria todo o relacionado coas formas de vivir, de falar e de relacionarse das xentes daquel tempo, xa fenecido.

MANUEL IGLESIAS TURNES
Neira Vilas escribiu as súas Memorias dun neno labrego dende a mesma perspectiva que fai o noso autor: dende den­tro. Nese caso o autor identifícase con Balbino, o neno prota­gonista que se refire a si mesmo deste xeito: «Eu son Balbino. Un rapaz de aldea. Coma quen dis, un ninguén. E ademais, probe.» Alonso Montero avisa no prólogo que o libro é «a autobiografía infantil dun rapaz labrego probe e que vive nun marco de moi poucos horizontes.» Houbo outras achegas ao mundo rural galego. Reimóndez Pórtela publicou Un médico na aldea, no que recolle un feixe de relatos sobre as súas peri­pecias como médico nas terras da Estrada durante décadas. Mariño Ferro publicou Autobiografía dun labrego, que vén ser, como di o autor, un estudo novelado de antropoloxía, no que, mediante o artificio dun relato vai describindo os costumes do mundo rural galego sobre o noivado, o sexo, o casamento, a morte, as aparicións etc.

De seguro que hai moitas obras de narrativa que abordan a vida na aldea e que eu non coñezo. Pero teño por certo que hai poucas que teñan a condición deste libro: a autenticidade. Porque neste caso non se trata da ollada dun visitante asombrado polas rarezas dos nativos, nin do profesional que realiza o seu labor na aldea e volve ao seu, nin da perspectiva etnográfica que observa os comportamentos humanos como faría un entomólogo. Neste caso, o mesmo que Balbino, hai un neno cos ollos ben abertos que está a ollar o que pasa darredor, o que fan os seus maiores, e grava na memoria todo canto ve. Neste caso non hai documentación bibliográfica nin falta que fai, porque o autor estaba alí. Está a falar dos seus: dos seus pais, dos seus avós, dos veciños. Non conta a súa historia persoal senón a dos seus maiores. Trátase dunha obra de ficción e o que relata é froito da imaxinación do autor. Pero tamén é texto autobiográfico porque o que conta é verdade aínda que sexa imaxinado.

FOTO: RHUT MATILDA ANDERSON
Estou vendo aquel neno de ollos grandes, agochado nun curruncho, escoitando as conversas arredor da lareira, aprendendo os cantares (nas ruadas, nas romarías, no entroido), correndo polas eiras no tempo da malla, axudando aos maio­res cando chegaba o tempo dos traballos duros. Esa aprendizaxe, esa experiencia está aquí, neste texto, recollida con fidelidade e afecto. Non cae o autor nunha visión bucólica da vida rural, nin na ensoñación nostálxica dun pasado feliz; pola contra, nesta novela hai envexas, murmuracións e abu­sos. Tamén hai vida en común, axuda mutua, festas e picar­días, a busca dun futuro mellor e unha mocidade ilusionada que soña co amor e a paixón nun mundo sen miserias.

 O contorno xeográfico onde se desenvolve o relato é recoñecible, polas descricións da paisaxe e pola toponimia: Cabanelas, Serramos, Rebordáns... Recordan os nomes dalgunhas aldeas do Val de Barcala onde o autor pasou a súa infancia. A acción desenvólvese nos primeiros anos da pos­guerra, nunha parroquia atenazada pola miseria e pola falta de horizonte para os seus habitantes máis novos, que contem­plan, como saída máis favorable para o seu futuro, a emigra­ción a Montevideo.
FOTO: RHUT MATILDA ANDERSON

Trátase dunha novela coral, na que hai dous personaxes principáis, Carmela e Manuel, e darredor deles outros moitos que participan en diversas tramas que van describindo o complexo tecido de relacións que compoñen a vida dunha aldea, unha vida marcada pola pobreza, pola forte presenza da Igrexa que exerce unha notable influencia na vida cotiá, e pola ausencia de futuro na propia terra. Case todos os mozos soñan un futuro ao outro lado do Atlántico.
Hai un descoñecemento moi grande, nas novas xeracións, sobre a vida dos seus pais e dos seus avós. Sempre é saudable saber da nosa orixe. Por iso eu non dubidaría en reco­mendar este texto para os alumnos de Secundaria. Moitos habíanse sorprender ao saber que os seus pais e os seus avós tiveron vidas semellantes ás que aquí se relatan.