lunes, 29 de julio de 2013

Morte, caos e responsabilidades


En Praza Pública


O día 24 de xullo quedará tinxido de sangue por moito tempo. Nada pode reparar tanta desgraza, tantas perdas insubstituibles, tanta morte prematura e inesperada.  Esta enorme traxedia provoca un grande pesar colectivo, e os familiares quedarán moito tempo coas feridas abertas. Mais, ainda que custe, a vida segue, e cómpre aprender da tremenda experiencia para que nunca máis algo así poida acontecer.

Ao pouco de producirse o terrible accidente as autoridades comezaron a construir un relato oficial baseado en tres elementos básicos: o heroísmo dos veciños, a solidariedade dos cidadáns e a coordinación na resposta ao desastre.  Heroismo houbo, pois as xentes de Angrois acudiron en masa para axudar aos feridos sen reparar en riscos nin perigos, e a súa pronta actuación foi exemplar e fundamental. A solidariedade manifestouse nas longas colas para doar sangue formadas polos mozos que, poucos momentos antes, estaban agardando pola celebración e a festa. O que non se producíu de forma tan evidente foi a organización dos servizos de emerxencia para dar unha resposta coordinada e profesional ao desastre.  Cada vez semella máis claro que houbo serios erros na coordinación dos servizos de auxilio. Avanzada a noite produciuse unha rolda de prensa da conselleira de sanidade, acompañada do xerente do CHUS, (desordenada, histérica e confusa) que só serviu para pór en evidencia a incompetencia dos comparecentes. 

A pesar de todo os servizos de emerxencia e os centros sanitarios funcionaron e deron unha boa atención á avalancha de feridos, grazas á profesionalidade, ao compromiso, á cualificación do persoal e á boa organización dos servizos públicos. Mentres as autoridades estaban ocupadas coa contabilidade a aos beixamáns, os sanitarios adicaron todo o seu esforzo á atención  dos feridos. Estes profesionais, agora tan loubados,  -que acudiron aos seus postos de traballo sen ser chamados e que prolongaron a xornada ata a extenuación para atender aos doentes- son os mesmos que o poder político maltrata con reduccións salariais e campañas de desprestixio. Pero a maioría dos sanitarios teñen claro que o seu labor non se realiza para os políticos de turno senón para a xente enferma e ferida que precise do seu auxilio. Tamén semella evidente que o sistema sanitario público –actualmente cuestionado polas políticas neoliberais- é o que mellor garante, tamén,  unha resposta eficaz nestas situacións de emerxencia. 

Ao mesmo tempo que se difundía este relato de heroísmo, solidaridade e resposta coordinada, os medios de comunicación e as empresas implicadas (Adif e Renfe) puxeron todo o seu empeño en sinalar ao culpable: o maquinista. Este pobre home, profesional de ampla experiencia e cualificación probada, está marcado como o “chibo expiatorio” desta traxedia. A súa vida vai estar xa, por sempre, condicionada por este terrible suceso, calqueira que sexa a decisión xudicial. É posible que tivera un “despiste”, que cometera un erro ou unha neglixencia. Mais a cuestión non é esa. O que cómpre saber é por qué, habendo como hai sistemas automáticos para aumentar a seguridade, non se instalaron ou activaron neste tramo do percorrido.  O que cómpre saber é por qué este proxectil de tantas toneladas, capaz de destruir toda a vida que leve dentro, non estaba dotado dos medios precisos para evitar esta traxedia. O que cómpre saber é canto aforraron as compañías coa eliminación dos sistemas de seguridade. E tamén debemos coñecer aos enxeñeiros, aos empresarios e aos políticos que impulsaron e asinaron este proxecto sabendo que, algún día, un leve fallo humano podería provocar tanta dor, tanta morte, tanta destrucción.  Eles son os auténticos responsables e non o maquinista.

jueves, 18 de julio de 2013

Adeus, Muruzábal



Neste tempo inclemente no que predomina a mentira, a indecencia, a corrupción sistémica e a democracia violada, as persoas como José Luis Muruzábal fanse imprescindibles. Este navarro noble, idealista e comprometido finou antonte (16-07-2013) na Coruña despois dunha longa enfermidade. Esta morte prematura deixa un baleiro imposible de ocupar, pero a súa figura seguirá sendo un referente ético e vital para moita xente. Foi un home de esquerdas e tivo unha vida de absoluta coherencia coas súas conviccións.
A política hoxe está desprestixiada; os cidadáns valoran de xeito negativo aos actuáis dirixentes. A desconfianza está instalada no tecido social. Cada vez semella máis evidente que unha facción organizada ocupa o poder público para obter lucro privado. Pero houbo un tempo recente no que a política era unha ocupación respectada exercida por persoas cualificadas e xenerosas que, na vez de utilizar as súas capacidades para o enriquecemento persoal, comprometeron a súa vida para a construcción dunha sociedade máis equitativa, solidaria e xusta. Unha desas persoas, que se adicou a contribuir ao ben común, foi Muruzábal.
Chegou a Galicia nos primeiros anos setenta e deseguida se comprometeu na loita sindical. Acadou notoriedade pública cando se subíu á cheminea da central térmica de As Pontes (daquela a máis alta de Europa, cunha altura de 356 metros) durante un conflicto na empresa. Foi moi activo na reconstrucción do movemento obreiro en Galicia e coñeceu o cárcere. O seu compromiso político canalizouno a traveso do Partido do Traballo, co que chegou a ser candidato. Como abogado laboralista actuou en defensa da clase obreira en numerosos conflictos. Os dereitos laborais e a protección social –que tivemos nas últimas décadas e agora nos arrebatan a forza de decretos-, conseguíronse co esforzo e o sacrificio de xente como él.
Desde os anos oitenta adicou unha grande parte da súa enerxía –inesgotable- a impulsar a Asociación Pro Enfermos Mentais (APEM), que realiza un labor moi positivo para fomentar a autonomía persoal e favorecer a integración e inserción social e laboral das persoas con problemas psiquiátricos. Como presidente desta entidade empregou todo o seu entusiasmo para conseguir que a sociedade non esqueza a este colectivo. Actualmente APEM conta con 800 socios e presta atención a máis de cincocentas persoas.
Este home vital e de verbo desbordante camiñou pola vida cunha actitude de entrega aos demáis, sobre todo aos traballadores e aos máis desfavorecidos; a súa conducta xenerosa e valente deixou unha fonda pegada nas persoas que compartiron os seus proxectos. Hoxe os seus amigos, multitude, lamentan a súa ausencia. Mais a súa traxectoria e o seu legado deben servir como exemplo para perseverar na loita por un mundo mellor e máis xusto, combatendo a vileza e a ruindade que hoxe imperan na vida pública.  


Che Turnes, amigo persoal de Muruzábal, fixo esta emotiva crónica que reproducimos a continuación:

Ata logo Muru; eu de maior quero ser coma ti.



 

Eu non coñecin a Muru na revolución política e sindical; coñecino na vida cotiá. Nunca militamos na misma organización; él formaba parte da esquerda espoñolista e eu da nacionalista galega. Coñecino no ano 1979 porque coincidimos vivindo no mismo portal,  no Temple (Cambre). Deseguida os alcumamos co apodo de “os petos” por militaren no Partido do Traballo (PT).

Non tardamos en levarnos ben  con o Muru e as súas mulleres, (Toni -a de verdade-, Mercedes, a cuñada, Rebeca, filla de Mercedes, e a tía Lela e mais sua irmá).  Luis e Toni estaban criando  a súa prole, como todos os demais veciños,  e  o Muru semellaba un taxista, carrrexando na sua tropa sen rechistar e con cara de boa xente. Él seguia na sua revolución sindicalista dos obreiros e na politica e eu no sindicalismo labrego e nas cooperativas; ali, naquela casa do Temple, naceron os seus fillos, Antía e  Joseba, e os nosos,  Cibrán e Paula.

 Un bo dia enterámonos de que rematara a carreira de Dereito, e non tardaría en marcar un estilo propio defendendo aos traballadores dende o seu bufete, trocando éste polas fabricas e as estadas. Pouco tempo despois o Muru, que nunca era indeferente aos problemas do seu entorno, comezou a botarlle unha man no traballo á sua compañeira Toni para organizar a un dos colectivos máis vulnerables da sociedade, como son os enfermos mentais. Luis, sin pretender notoriedade, implícase tanto que rematou sendo o “alma mater” da asociación destes enfermos.

Por circunstancias da vida houbo un paréntese na nosa relación que, despois  dun tempo, voltamos a recuperar. Organizamos xantares para falarmos do mundo e das nosas vidas, ás que se incorporou, de vez en cando, o común amigo Benigno Sánchez. Luis falaba sin parar e encandilábanos coa sua palabra, pero non deixaba meter baza. Propuxenlle un trato: eu sentaríame  sempre en fronte del  e, a cada pouco, dáballe unha patadiña por debaixo da mesa para poder falar nós. Él baixaba a vista, poñía cara de santo, cruzaba os brazos e calaba. Case sempre, eu, en vez de utilizar o meu turno, dábame un ataque se risa e o Muru enganchaba de novo e nós voltabamos a disfrutar escoitando os proxectos para a Asociación e para rexenerar a política.

Luis, tiña a extraordinaria cualidade de ver algo positivo en tódolos seres humanos; sempre foi un home de esquerdas, pero  procuraba o mellor  de Fraga, Paco Vázquez,  Feijóo ou Negreira para tender pontes de colaboración e aproveitar a axuda que puidesen darlle. Era tal a súa capacidade de seducción que todos quedaban prendados da súa persoa.

Él, sempre mantivo a relación cos vellos amigos e coa tribu navarra, disposto a botar unha man e a deixarse querer. O noso Luis Muruzábal foi un home feliz e axudou a selo a todo o seu entorno. Deixa un legado de moito valor. Eu teño varios amigos cos que me une un grande amizade, pero él, ademais de amigo, sempre foi unha referencia. A súa coherencia persoal, familiar e social e a súa xenerosidade obligabanme a reflexionar sobre o meu comportamento.
 

Durante a súa enfermidade vímonos con  frecuencia; él, en vez de poñerse a dar pena, seguía na militancia social e trataba de aproveitar as conversas para impulsar novos proxectos. Él sí que foi un emprendedor, e sen ánimo de lucro. Foi un pracer ser amigo seu e seguilo sendo de Toni, Antía, Joseba, Mercedes…. De tal pau tal astilla: “os petos” do primeiro, resultaron ser unha xente maravillosa.

Bueno Luisito, ti e eu nacemos na Idade Media  e vivimos unha vida moi intensa e longa; os teus 66 anos supoñen mais de trecentos para un humano normal. Donde queira que esteas sigue marabillando coa tua palabra e co teu traballo. Algún día eu tamen irei para aí, buscareite e recuperaremos as nosas tertulias; ti dirasme en que  proxectos andas metido e eu, depois de contarche as novas deste mundo, poreime a traballar contigo, porque de tí aprendin a ser feliz traballando para mellorar  calquera dos mundos nos que nos toque estar.
Amigo Luis, unha forte aperta e ata que nos vexamos.

O teu amigo Che Turnes. 

domingo, 7 de julio de 2013

Xian xa ten seis meses





Xian, o noso segundo neto, chegou a primeiros de ano, nas datas de Reis, de súpeto e sen avisar. A súa irmá  Antía, que ainda non tiña dezaoito meses, agardábao con impaciencia, e fíxolle coro nos primeiros choros. Agora coida del con cariño e dilixencia, por veces excesiva. O neno naceu forte e fermoso, tranquilo e comedor. Cando lle toca, reclama o seu con insistencia. Adicou os meses deste longo e chuvioso inverno a cumplir rigorosamente as función fisiolóxicas básicas, sen grandes incidencias. Agora xa agroma o sorriso e comeza a comunicarse cos demais nos seus propios códigos.  

Ten moita xente darredor que o acompaña e arroupa os seus primeiros días neste mundo. En ningun momento lle falta o cariño e a protección. Todos asistimos admirados a este miragre que, por moito que se repita, non deixa de sorprender. A crianza dun neno -esa maneira de aferrarse á vida cos seus dediños pequenos, os chapoteos no baño, os primeiros sorrisos, o seu ollar posto no noso rostro- é unha experiencia sorprendente que enche os nosos días de ledicia. Dase, por veces, o caso dun coro de adultos a ollar para o neno, como se non houbese outra cousa que admirar, todos agardando un sorriso, un balbuceo, unha ollada, un xesto de complicidade. Xa escribeu Umbral nunha ocasión (Mortal y rosa) que cando un neno rí o mundo alumea e a vida cobra sentido.

É unha mágoa que Antonio,  seu avó materno, só puidera disfrutar do neto os primeiros meses de vida. Foise antes de tempo, despois dunha doenza inesperada e cruel, sen agardar a que entrase a primavera. Era un home forte, rexo, xeneroso e temperamental. Amaba a súa terra, coñecía os segredos do cultivo da vide e dominaba o arte da apicultura. Nos seus últimos días, coñecedor do seu destino, adicouse a facilitar a continuidade na vida dos seus herdeiros. Dende a fiestra, no caer da tarde, ollaba a pegada do sol sobre as ladeiras de Lentille, cubertas polas vides que el sembrara. Imaxinaba como serían os seus netos na vida adulta: “Antía é un remuiño, vai revolver o mundo. Xián é máis tranquilo, estará á súa beira sempre que faga falta”. Se houbese un máis aló,  podería observar que as cousas van ben, os nenos medran con saúde e os seus esfórzanse por darlle continuidade ao seu labor.

Fotógrafo: Lolo da Casa Grande
Mais a vida sigue e a presenza dos nenos fai máis tolerable a súa ausencia. Xian xa ten dous dentes que usa con habilidade. Antía revolotea todo o día, enreda cos cans, xoga coa auga e comeza a decir as primeiras verbas en galego (“o qué ho!”). Xian observa e aprende. Vixía darredor, vai coñecendo aos da súa estirpe, comeza a falar no seu idioma propio e reparte sorrisos sanadores. Por veces xa amosa o seu carácter e pronto compartirá coa irmá os xogos e as disputas. Despois dun tempo longo de chuvia e frío, no mes de xullo o sol entrou con forza. É a vida que se renova e segue, a presenza dos nenos que nos axuda a soportar as perdas e a superar o cansazo que chega cos anos. Donde hai nenos hai alegría e nós temos dúas razóns máis para amar a vida.